Cholera-uitbraak; 'Are we prepared?!'

Ik had het al wel een beetje verwacht. Ik zit midden in het regenseizoen van Malawi en dat is de perfecte tijd voor cholera om zich te verspreiden. Als het water overal en nergens stroomt verspreid deze bacterie zich in hoog tempo en vervuilt meren en drinkwaterbronnen waarna steeds meer mensen aan de waterdunne diarree raken en binnen een paar uur volledig uitgedroogd en zelfs dood kunnen gaan. Ik had alleen niet verwacht dat bij mijn eerste morningreport het woord cholera zou vallen en dat het vervolgens elke morgen weer terug zou komen. Het kostte me enkele dagen om te weten dat de cholera-uitbraak, zoals het werd genoemd op m'n 3e dag op nog geen half uur rijden van ons ziekenhuis is. Inmiddels waren er 200 mensen opgenomen in een zogeheten cholerakamp. De vraag rijst of wij klaar zijn voor cholerapatiënten; schorten, laarzen, handschoenen, heel veel infuusvloeistof... Het blijkt er allemaal te zijn. Op dag 4 komen er twee patiënten naar ons ziekenhuis en blijken we toch niet zo klaar te zijn want wáár leggen we deze patiënten? Ze belanden gelukkig in een isolatie kamer maar daar liggen normaal gesproken ook tuberculose en ander soort diarree patiënten, bovendien is de verpleegkundige ook verantwoordelijk voor de andere patiënten en loopt hij de cholera lekker rond. Er wordt gelukkig snel op geanticipeerd; er wordt een tent opgezet en één verpleegkundige is verantwoordelijk voor deze twee patiënten. Het is snel onder controle en op dag 6 is de tent weer leeg. De vraag rijst dan wel weer, waarom kwamen deze patiënten hierheen want de gouden regel bij cholera is; don't move the patient! Een kijkje in het cholerakamp door de tropenarts vertelt genoeg; niet genoeg personeel, geen bedden, niet genoeg infuusvloeistof dus liggen de patiënten op de grond boven een gat om de diarree op de vangen. Ze rollen in hun eigen braaksel en het is overduidelijk dat dit niet goed gaat. Maandag zouden we nogmaals een kijkje gaan nemen om te zien of wij hulp konden bieden, ik zou mee gaan en was heel nieuwsgierig en tegelijk ook wel een beetje bang wat ik daar zou aantreffen. Maar op maandag was er goed nieuws; de regering had maatregelen getroffen en cholerabedden (veldbedden met een gat op konthoogte waaronder een emmer gezet kan worden) gebracht en voldoende personeel ingezet. Het lijkt de goede kant op te gaan maar toch kwam er afgelopen donderdag weer een cholerapatiënt naar ons ziekenhuis, met openbaar vervoer... Inmiddels waren Elise en ik al mee geweest op cholera-campagne. Bij gebrek aan radio, tv, krant of andere media is hier nog steeds de enige manier om mensen te waarschuwen door gewoon langs te gaan. Dus we stapten in een pick-uptruck met boxen en microfoons en reden langs dorpjes. Het enige wat ik verstond was 'kolera' en het klonk alsof er een foute smartlap werd gezongen waarbij ik niet hoop dat het a la Ciske de Rat was; "krijg toch allemaal de kolere, val van mij part allemaal dood". In ieder geval trokken we de aandacht en toen we stopten stonden er binnen no time tientallen mensen en vooral veel kinderen om ons heen. Er werd info gegeven over cholera en daarna een quiz gedaan waarbij Elise en ik a la Leontien de prijzen mochten uitdelen; een stuk zeep. Het kost nog geen 15 cent maar kan bij zo'n uitbraak je leven redden. Er werd fanatiek meegedaan en tijdens de liedjes tussendoor werd er voorzichtig gedanst. Ik heb m'n ogen uitgekeken.

Naast de cholerakwestie gebeurde er natuurlijk veel meer. Ik heb me deze week gestort op de pasgeborenen omdat die me echt aan het hart gingen. Een zaal voor koortsende pasgeborene waarbij zeker de helft volgens mij alleen koorts heeft omdat ze gewikkeld zijn in een driedubbele fleecedeken; ook ik zou daarvan gaan koortsen. Maar tussen deze koortsende maar gezondogende baby's ligt een slap, koud aanvoelende en toch koorts hebbende baby. Ik leek me als enige zorgen te maken en viel weer een beetje terug in, ‘die clinical officer met een rugzak aan ervaring zal het wel beter weten’. Maar tijdens de lunch zat het me toch niet lekker dus eenmaal terug in het ziekenhuis pak ik de baby, leg hem op de Intensive Care en haal er een verpleegkundige bij. Die snapt mijn zorgen en slingert de baby aan het zuurstof, ramt er een infuus in, prikt het suiker en brengt het leven terug naar deze baby. Verpleegkundige Monica bleef de rest van mijn week m'n steun en toeverlaat... Want terwijl dit zorgenkindje het donderdag al weer een stuk beter maakt, kwamen er nog meer echt zieke baby's binnen met buiken die eruit zien als een zwangerschap van een achtling. Met geen darmgeluiden denk ik direct aan een afstervende darm en als er een maagsonde in gaat komt er bijna een liter aan waterige moedermelk uit. De clinical officer is het niet eens met mijn diagnose of eerlijk gezegd denk ik dat hij geen idee heeft wat ik bedoel maar het is wel duidelijk dat dit te moeilijk is voor hier en met de ambulance wordt dit kleintje naar een groter ziekenhuis gebracht. De volgende dag ligt er weer tussen de zieke baby's een zuigeling met een bijna net zo dikke buik, eet niet meer, is slap en geel. Weer ben ik degene die zich zorgen maakt en beslissingen moet nemen, ik vind het dood eng maar ook deze baby blijkt een serieus probleem te hebben als uit de maagsonde groene smurrie komt en weer wordt de ambulance geroepen…
Na de zieke baby’s doe ik de rondes langs de pas keizersnede gehad hebbende moeders en daar gaat het eigenlijk best goed mee. De vrouw met de gescheurde baarmoeder en daardoor pussende wond herstelt snel maar lekt nog veel wondvocht. Het is aan mij om een plan te maken; dood eng maar uiteindelijk heb ik voldoende boerenverstand en kennis om dit wel te weten, beslissingen maken is gewoon dood eng maar wel een reden voor mij geweest om hierheen te gaan zodat ik dat niet voor het eerst doe als ik arts ben. Op dinsdag wordt er een graatmagere moeder van een kerstkindje binnengebracht. Ik besef dat ik voor het eerst de desastreuze gevolgen van HIV zie en dat van een kersverse moeder. Binali vertelt dat ze trouw haar medicatie slikt maar ik snap niet hoe ze dan zo mager kan zijn.. Dan vertelt ze dat ze niet veel heeft gegeten omdat haar vertelt is dat ze alleen vloeibaar mag eten omdat anders de hechtingen eruit scheuren. Iets wat de eerste 24 uur hier wordt gedaan na keizersnede maar blijkbaar heeft niemand haar vertelt dat ze inmiddels wel weer normaal dieet mag/ moet eten. M'n bek valt open en ik druk haar op het hart twee keer zo veel te eten als normaal; én om haar gelukkig gezonde dochter te voeren én als strijd tegen de HIV.. Wat is goede informatie geven toch belangrijk en wat is het lastig de taal niet te spreken. Dat valt me zwaar, altijd afhankelijk van iemand anders en hun vertaling in gebroken Engels. De visite duur zeker 3x zo lang als ik wil, Binali praat minuten met de patiënt maar als ik vraag hoe het met de patiënt gaat weet hij dat niet. Ik breng hierdoor amper tijd door op de verloskamer dus zie geen bevallingen. Het was m'n laatste week hier, maandag begin ik op de kinderafdeling.

Het voordeel van buitenlandse coschappen is dat je zeeën van vrije tijd hebt. In Nederland heb je toch de sociale verplichtingen en dingen die je nog moét doen. Hier zijn de werkdagen kort en het sociale leven beperkt. Op maandag nodigen we de twee tropenartsen en hun partners uit voor een bbq, om het ijs een beetje te breken. Tot dan zijn ze nog erg afstandelijk. We slachten 3 kippen, maken salades, poffen aardappel en drinken bier en wijn; het ijs is gebroken. Overleggen is nu een stuk gemakkelijker en ik vraag me af waarom ik dit niet eerder heb bedacht.. Of zou het niet werken bij stugge, botte, ouderwetse chirurgen in Nederland?
Ontspanning is er ook in het weekend, een lang weekend dit keer. Malawiaan grijpen elke gelegenheid aan om een feestje te vieren, vrijdag is dat om te vieren dat ruim 100 jaar geleden een Malawische priester terug kwam uit Amerika om tegen het kolonialisme te strijden. Voor ons de perfecte gelegenheid om naar Cape Maclear te gaan; een tropisch paradijs waarvoor we 6 uur in een bloedhete minibus hebben gezeten om vervolgens door een vuilnisbelt en lokale golfplaten hutjes aan te komen bij de kust van Lake Malawi. Hier staan de meest mooie resorts maar gaat het dagelijks leven van de lokale bevolking door in het meer; wassende vrouwen, spelende kinderen en vissende mannen. Ook op zaterdag, als het met bakken uit de hemel komt gaat dit door terwijl wij ons vol zitten te proppen met mangosmoothies, pannenkoeken en vis. 's Middags stopt het met regenen en ga ik met Frits kajakken, de vorige middag heb ik met Elise gesnorkeld tussen honderden vel blauwe en gele visjes die ons omcirkelden en daarna vanuit een bootje visarenden gespot. Zondag genieten we weer van het paradijs met volop zon en beginnen we weer aan ons weg terug naar Malosa, terug naar de cholera-uitbraak en doodzieke kinderen...