Flashbacks

Ik zit op het vliegveld voor een welverdiende vakantie. Ik was er aan toe. Nu al passeren de afgelopen maanden in Tintswalo ziekenhuis in m’n hoofd; patiënten vliegen als flashbacks een voor een langs. Ik blijf wat langer hangen bij Mosa, 12 jaar oud en 22 weken zwanger, van haar stiefvader. Verschrikkelijk. Ja. Uitzondering? Nee. Went het? Nee. Toch komt zij vaak als flashback langs…

Mosa kwam 3 weken geleden al naar het ziekenhuis. Met haar moeder. Op dat moment was de zwangerschap zichtbaar, waren ze geschokt en ze kwamen voor een DNA test. Moeder gelooft niet dat stiefvader de aanstaande vader is en is boos op haar 12 jarige dochter. Ze is 19 weken zwanger en een DNA test is niet iets dat we hier kunnen doen. We sturen aan op aangifte bij de politie en een abortus. Tot 20 weken kan dat legaal hier in Zuid Afrika. Niet makkelijk, maar in patiënten zoals deze durven wij het risico van een late abortus te nemen. Het risico van een zwangerschap op zo’n jonge leeftijd én de sociaal zeer onwenselijke situatie maakt een abortus een betere keuze. Moeder is boos en vertrekt met haar dochter.

Nu is ze teruggekomen. Ze zijn naar de politie geweest en ook die hebben bewijs nodig dat stiefvader de aanstaande vader is van de foetus. Oftewel, ze hebben materiaal nodig van de zwangerschap maar met 22 weken is dat niet zo makkelijk meer. Ons ziekenhuis, zonder specialisten, mag deze zeer late abortus niet doen dus bellen we velen ziekenhuizen maar zonder succes. Ondertussen probeert de maatschappelijk werker een veilige plek voor haar te creëren. En de verkrachtigskliniek ondersteunt haar psychologisch. Het mocht allemaal niet baten en we staan met ons rug tegen de muur als de moeder na 4 dagen opname haar dochter komt ophalen en mee naar huis neemt. Naar de stiefvader. Ze gelooft nog steeds niet dat hij het heeft gedaan en als het al zo zou zijn dan kan ze nog niks; ze is afhankelijk van zijn inkomen om haar 6 kinderen te voeden en onderdak te hebben. De politie kan verder ook niks; geen bewijs dat stiefvader het heeft gedaan. En wij staan ook machteloos toe te kijken als Mosa het ziekenhuis verlaat.

Deze casus had het niet eens gehaald op ons maandagochtend overdracht. Er zijn andere dingen te bespreken; hoe onderzoek je eigenlijk het best een kind na verkrachting. De discussie gaat niet om waar je naar kijkt en wat je moet checken maar of je dat doet zonder verdoving of met een beetje ketamine of toch naar OK moet gaan voor algehele sedatie. En hoe je dat doet met een 2 jarige zoals afgelopen weekend? Of iemand ervaring heeft met repareren van de schade? Geeft iedereen HIV profylaxe en SOA behandeling? En uiteindelijk dan toch de clinical manager die zijn frustratie uit over hoe ‘normaal’ dit voor ons geworden is. Hoe kan verkrachting zo normaal zijn en al helemaal bij kinderen?! Wat is er aan de hand in ons gemeenschap? En hoe keren we het tij?

Ik heb geen idee. Ik had geen idee hoe groot het probleem was. Ik zag alleen de zwangeren vrouwen die een abortus willen, blijkbaar de top van een enorme ijsberg. Ik besteed alleen aandacht aan de hele jonge vrouwen. De andere 30 die ik wekelijks echo verklaren 90% van de tijd als ik ze vraag waarom ze zwanger zijn geworden terwijl ze geen baby willen “oeps, foutje. Anticonceptie vergeten”. De andere 10% willen geen anticonceptie gebruiken, ze komen wel voor een abortus. Die vrouwen kunnen een grote preek van mij en sister Lettie verwachten. Ook dit lijkt een grotere groep te worden, net als in Nederland overigens. Maar die 2-3 meisjes per week van onder de 16, die zijn vaak verkracht en de verhalen blijven me altijd bij. Zeker van die 11 jarige, haar naam ben ik vergeten maar haar gezicht zal ik altijd herkennen. Ze zag er fysiek ouder uit dan 11 jaar maar haar onschuldige blik en haar pandabeer muts verraadde haar jonge leeftijd, al schrok ik toch toen ik 11 jaar op haar dossier zag. Verkracht door een 22 jarige man waarvan zij dacht dat het haar vriendje was. HIV positief geworden en een zwangerschap van 13 weken. Ik moet me inhouden niet hand in hand te lopen richting de verkrachtigskliniek te brengen, ze is nog maar een kind. Ik leg wel m’n hand op haar schouder en samen bellen we haar moeder op. Het komt goed zeg ik tegen haar. Maar misschien is dat meer om mezelf moed toe te spreken. Wat een verschrikkelijke ellende moeten meisjes en vrouwen hier doorstaan.

Ik ben blij me even los te kunnen rukken van de ellende. Na 2 vluchten, flashbacks naar tientallen patiënten en uitdagende situaties op werk ben ik inmiddels geland in Tanzania. Het land waar mijn liefde voor dit bizarre continent begon, ruim 17 jaar geleden. Herken ik plekken? Nee. Herken ik het land? Ja. Flashbacks naar mijn eerste trip terwijl ik uit kijk uit op een vriendelijk stadje. Ik was het al weer een beetje vergeten, maar dit hier, dit is het echte Afrika. Drukte, rood stof, bedelende kinderen, geiten, koeien, kleine kindjes die uit een glazen flesje Fanta drinken, vrouwen in kleurrijke doeken met van alles op hun hoofd dragend, scooters, rijstvelden, mais op het vuur, toeterende auto’s, eet kraampjes maar vooral heel veel bedrijvigheid. En in de verte? Een dik wolkendek met daarachter mijn 5963m hoge uitdaging; Mount Kilimanjaro here I come!