De wondere wereld van de verloskunde 

Als ik maandagochtend naar de verloskamers loop hoor ik van verre het geschreeuw al; een bevallende vrouw, gespannen hoofdjes achter de balie, doodse stilte voor de rest. Een laatste oerkreet en daarna een huilende baby. Gelach en geklap!

Klinkt als een hele normale gebeurtenis op de verloskamers. Je zou zeggen dat dit 15x per dag gebeurd. Niets is minder waar. Iedereen bevalt hier in stilte.. de enige die geluid mogen maken zijn de baby’s, die worden op de kop gehouden of geslagen als ze geen geluid maken bij geboorte. Tegen moeders wordt geschreeuwd of zelfs geslagen als ze wél geluid maken. Adviezen van moeders als meiden voor het eerst gaan bevallen luidt; geen geluid maken en persen. En dat is wat het is. Vrouwen komen met een plastic teiltje en een plastic zak de verloskamers opgelopen, spreiden de plastisch zak op de bank, leggen hun omslagdoek er bovenop en gaan naakt liggen wachten tot ze moeten persen. Dat doen ze en binnen 5 minuten is er een baby. Geen geluid, geen teken van vreugde als de baby op de buik wordt gelegd. Navelstreng wordt doorgeknipt, baby wordt naast de verwarming in een omslagdoek gewikkeld en de vrouwen wachten rustig af tot ze hun baby te zien krijgen. Ze vragen niks, ze zeggen niks en doen niks. Ik kijk er met volle verbazing naar. Het leukste aan alle bevallingen die ik in Nederland gedaan heb is de vreugde en opluchting van moeder als ik de baby eindelijk op de borst leg en de trillende, huilende vader ernaast. Hier zijn mannen niet eens welkom, vrouwenbusiness, en iets dat je alleen doet, in stilte… 

Op een spaarzaam rustig moment heb ik het er over met een verpleegkundige. Hij moet een beetje lachen als ik het beeld schets van een Nederlandse verloskamer; zo groot als deze hele ruimte, met een bed voor vader en moeder, een wiegje en een reanimatietafel, 3 wastafels en een privé badkamer. Ja, voor het geval de moeder een badbevalling wil doen. Ik heb er maar niet al te veel woorden meer aan toegevoegd, moeilijk uit te leggen dat wij dat allemaal normaal vinden. Hij kan ook niet zo goed uitleggen waarom er geen emoties zijn bij de moeders. “Tja, soms willen ze dit kind gewoon helemaal niet; zijn ze ongetrouwd, ongewild zwanger, verkracht, jong of hebben ze al 8 andere monden te voeden.” Dit gebeurt hier helaas veel meer dan in Nederland, dat besef ik me ook wel, maar het kan toch niet altijd de reden zijn van het stoïcijnse gezicht als ik de baby omhoog hou en roep: ‘een meisje!’. Een andere uitleg krijg ik niet dus blijft het gissen voor me.

Ik kan me nog een nachtdienst in Nederland herinneren dat er ook weinig ruimte voor vreugde was voor me. Bevallingen bleven maar komen, het bloed van de ene vrouw zat nog op het bed toen de volgende erop geschoven werd. Onhoudbare persdrang, perst een kind eruit die besloot met de billen eerst te komen. Het hoofd volgde niet. Naast me staat de gynaecoloog en neemt direct over. Het spartelende lichaampje verslapt terwijl de minuten doorlopen en opties afnemen. Ik zal het nooit vergeten hoe het voelde. Het meisje kwam er uiteindelijk uit en werd meegenomen door de kinderarts. Ik rende inmiddels weer naar de volgende verloskamer, het hartfilmpje van de baby was niet goed dus door voor een keizersnede. Ondertussen een ongecompliceerde, vreugdevolle bevalling, baby op de buik van moeder, ik kom zo terug om te hechten. Door naar de ambulance die een bloedende vrouw na miskraam binnen komt brengen. Snel handelen en door, om stipt 8:00 staat het hele dagteam er om het van ons over te nemen. Er ligt nog een berg administratie te doen en dan kan ik eindelijk in de auto stappen op weg naar huis. De zon komt net op en ik laat een klein traantje, eindelijk tijd voor emoties.

Diensten zoals hierboven beschreven zijn uitzondering in Nederland, hier in Malawi eerder regel. Ik ben volledig overweldigd door de lopende band aan bevallingen en complicaties, de hectiek op de verloskamers dat ook nog eens overstemd wordt door luide muziek. We horen sommige vrouwen niet eens bevallen of pas als het hoofdje van de baby zichtbaar is. Soms liggen de bedden vol en bevallen ze op de grond. Een vrouw met een bescheiden buikje die rustig zit te wachten op de bank zegt dat ze denkt dat ze aan het bevallen is. Wanneer we haar eindelijk kunnen onderzoeken houdt ze het niet meer en perst een kindje van ongeveer 22 weken eruit. Het wordt in een doekje gewikkeld, later opgehaald door een familielid en begraven op een voor moeder onbekende plek. Dit gaat zo met alle dood geboren kindjes en dat aantal stijgt me de pet te boven. Bijna dagelijks bevalt er een vrouw van een ‘late’ miskraam (zwangerschap van 16 tot 28 weken), een gemacereerde foetus of een verse doodgeboorte. Gewikkeld in doeken met een sticker erop, naast die huilende baby naast de verwarming. Ondertussen wordt er een stuipende vrouw door zwangerschapsvergiftiging binnen gebracht. Het hoofdje is al zichtbaar dus we proberen het kindje eruit te trekken nu het nog een hartslag heeft. Het lukt niet, de zuignap schiet los en helemaal onder het bloed spoeden we naar de operatiekamer. Maar het is te laat; ik haal er een baby uit zonder hartslag, zonder teken van leven. Moeder wordt uiteindelijk stabiel teruggereden naar de afdeling, waar ze tussen de huilende baby’s haar verlies moet gaan verwerken, in stilte. 

Terug op de verloskamers is de hectiek nog niet over, de vrouwen blijven maar komen. De monitor piept ondertussen omdat een vrouw een gevaarlijk hoge bloeddruk heeft, een zakje bloed wordt gegeven aan die zwangere vrouw met malaria. Een andere vrouw rent rondjes om haar bed om de weeën op te vangen. Ik zie een hardwerkend team en begrijp dat er vaak gewoon geen ruimte is voor emoties. Maar wel voor die collega verloskundige die met een oerkreet bevalt; gejuich en geklap wanneer zij trots haar dochtertje op haar borst heeft liggen…

P.s.: Met COVID in Malawi gaat het redelijk! De cijfers gaan naar beneden (voor iedereen een raadsel hoe dat kan) en hier in het ziekenhuis kunnen we meer testen, zien we minder ernstige gevallen en doordat het voetbalstadion in de hoofdstad geopend is als behandelcentrum met 400 bedden liggen er bij ons geen patiënten meer! Dank voor de lieve berichtjes om m'n vorige blog!