En nu ben ik het opeens

Vorige week had ik een nascholingsdag in het LUMC over ‘gynaecologie en verloskunde in de tropen’. Ik bevond me in mijn oude vertrouwde opleidingsziekenhuis in een lokaal waar ik menig uurtjes heb versleten. Het onderwijs ging onder andere over wat te doen als je een moeilijk keizersnede hebt en met minimale middelen toch zelf de baarmoeder moet sluiten. Vier oud tropenartsen, inmiddels gynaecologen, vertelden het zij omgingen met de situatie en opeens bevond ik me in de situatie dat ik de tropenartsen in opleiding vertelden wat je nog meer kon doen om bloeden te stelpen. Opeens was ik degene met de verhalen waar ik voorheen met ingehouden adem naar luisterden en waarvan ik dacht, zou ik dat kunnen oplossen?

Ik denk dat ik jullie al vele verhalen heb verteld hoe ik me in benauwde situaties bevond en toch mijn hoofd koel wist te houden en het best wat je kon deed voor de patient met de middelen die je hebt. Dat doe je gewoon, eigenlijk is daar niks stoers aan. Dus dat vertel ik de tropenartsen; het komt goed, ook jij gaat dit meemaken en ook jij weet dit op te lossen. Zoals zo veel dingen die je gaat tegenkomen, waar je maar doet wat je denkt dat goed is en het wel goed uit pakt, zeker door onderwijsdagen als dit. Uiteindelijk was voor mij misschien wel het interessantste onderdeel het deel over de gynaecologie; over baarmoederhalskanker. De tropenarts bracht een casus naar voren van de 23 jarig Grace, moeder van 2 kinderen, die zich presenteert met vaginaal bloedverlies en stinken tussen de benen. Mijn nekharen gingen overeind staan, ik wist precies waar dit heen ging. Grace gaat dit niet overleven, dit ruikt letterlijk naar de dood. Het staat in mijn geheugen gegrift en ik denk gelijk aan Dalowe, mijn 28 jarige patiente, moeder van 4. Zij presenteerde zich net zoals Grace 4 maanden eerder. Toen gelijk een baarmoederhalsuitstrijkje gedaan, die uiteraard afwijkend was. Zes weken geleden hadden ze een stukje van de baarmoederhals weggesneden om te onderzoeken of het echt afwijkend was. Dat resultaat lag nu voor mijn neus en Dalowe keek me met pijn vertrokken gezicht aan. De afgelopen weken was ze al meerdere keren op de spoed eisende hulp geweest met ondraaglijke pijn in de buik. In haar dossier werd steeds de diagnose gesteld; pijn bij uitgezaaide baarmoederhalskanker, vraagteken? Dat vraagteken was natuurlijk niet nodig, maar officieel moesten we nog wachten op de uitslag van het stukje weggesneden weefsel. Met de vertaler breng ik de boodschap. Haar opgezwollen benen, pijnlijke bekken, bloedarmoede en gewichtsverlies passen allemaal bij de uitgezaaide kanker en ik weet eigenlijk al dat ze het niet gaat redden. Ik druk haar op het hart echt naar de afspraak in het ziekenhuis in Pretoria te gaan, ook al stribbelt zij tegen want wie zorgt er dan voor de 4 kinderen? De week erna zie ik haar weer op het bankje van de poli zitten. Ze heeft mijn verwijsbrief in haar had en het enige dat erop staat is; bloed geven: bloedarmoede. Dalowe is niet sterk genoeg alle onderzoeken te ondergaan en behandeling te krijgen, we nemen haar op, geven bloed en pijnstilling. We knappen haar zo goed mogelijk op en vertellen haar dat we niks meer kunnen betekenen. Naast haar op zaal ziet ze wat haar te wachten staat; nog meer vermageren, trombose in de benen, stoppen met eten, pijn en overlijden; zoals de 42 jarige Precious naast haar en zoals Grace… En met hen vele andere waarvan ik de namen al vergeten ben, maar de gezichten niet… 

Zesduizend vrouwen sterven elk jaar in Zuid Afrika zoals Dalowe en Precious. in Nederland zijn dat er 200. Het is een kanker die goed te voorkomen is, zowel door vaccinatie als door regelmatige screening en dat is wat ik aan het doen ben in Zuid Afrika en gelukkig doet het onderwijs mij beseffen dat ik op de goede weg ben in mijn gevecht tegen dit probleem. Ons doel is 70% van de vrouwen te screenen en voorkomen dat het zich ontwikkelt in baarmoederhalskanker. Een gemotiveerde verpleegkundige doet nu enthousiast uitstrijkjes en vanuit Alkmaar hebben we een LLETZ machine gedoneerd gekregen. Geld hebben we via Breast Health Foundation en kennis vanuit de vrijwiligers. Mijn taak; dit allemaal bij elkaar brengen en stroomlijnen. Soms frustrerend werk, maar absoluut de moeite waard, voor vrouwen als Dalowe en Precious. 

Naast de strijd tegen baarmoederhalskanker gaan we ook de strijd aan tegen borstkanker en strijd ik tegen moeder- en babysterfte. Initiatieven in het ziekenhuis probeer ik aan bij te dragen maar vaak lopen we tegen kleine dingen die geld kosten. De reanimatie ruimte in de verloskamer heeft bijvoorbeeld geen plastic zakjes om extreem te vroeg geborenen op te vangen. Dit zit niet in het ziekenhuis budget, want het is zorg dat je niet zou moeten leveren in een district ziekenhuis. Maar ja, dit soort dingen gebeuren, dus dan kan je maar beter voorbereid zijn. Protocollen voor aan de muur; zijn er niet, geen geld om te printen. De verloskamer bedden zijn doorgezakt maar budget om het te repareren of bijvoorbeeld een plank te kopen is er niet; vrouwen eindigen nu vaker met een totaal ruptuur omdat de bedden zo doorzakken. De matrassen zijn doordrenkt met bloed, nieuwe zijn er al wel maar er was geen budget voor een plastic hoes om de matrassen dus de hoofdzuster wil ze niet gebruiken tot ze goed beschermd zijn. Ik kan nog wel even doorgaan, er zijn zo veel kleine dingen die kapot zijn. Mijn handen jeuken om nieuwe dingen te kopen, maar waar houdt dat op? En moet het ziekenhuis dat niet gewoon doen? €3000 is het onderhoudsbudget van Tintswalo, een ziekenhuis met 400 bedden, 10 afdelingen en ik weet niet hoeveel ramen en deuren. Het dak lekt, toiletten zijn verstopt en de muren brokkelen af; ik begrijp dat er geen budget is voor een likje verf op de muur of een plastic matrashoes. Ik heb er lang mee geworsteld of ik geld wil gaan uitgeven aan een regeringsziekenhuis, het is absoluut mijn taak niet en in Malawi heb ik verafschuwd dat al die artsen met zakken geld aankwamen en zonder de nodige kennis dure apparatuur in een ziekenhuis zet. Ik lees boeken over hoe makkelijk je ‘de witte die geld geeft wordt’, maar ook boeken hoe kleine bedragen een groot verschil kan maken. Alleen al als gebaar door te laten zien dat je om de patiënten, staf en het ziekenhuis geeft dus heb ik uiteindelijk besloten dat ik mijn werk niet zonder een klein budget kan doen. 

Dus, met ons verjaardag in aantocht vragen wij geen cadeautjes maar als je het leuk vindt wel een kleine bijdragen voor de verbetering van Women’s Health in Tintswalo Hospital. Gewoon een geheim klein potje geld dat ik kan gebruiken om kwaliteitsverbetering projecten in het ziekenhuis te faciliteren zonder een grote witte geldschieter te zijn, want de hoofdrol in het boek ‘Witte Geef Geld’; dat wil ik niet opeens zijn…

💸 https://tikkie.me/pay/j9nolr6m19vt0g3qo6j9 💸